معرفی حنا و خواص درمانی آن

نام علمی:

Lawsonia inermis L.، نام فرانسه Henne و نام انگلیسی آن Henna می‌باشد. نام‌های دیگر آن به فارسی، عربی و در کتب طب سنتی، حنا، الهنا، حنا و رقان نامیده شده است.

تیره گیاه:

حنا Lythraceae

نوع گیاه:

درختچه

مشخصات ظاهری:

درختچه‌ای است به ارتفاع حدود 6 متر با شاخه‌های خاردار، متقابل و استوانه‌ای، برگ‌های آن ساده، کامل، بیضی شکل، نوک تیز، متقابل و کناره‌ی برگ پیچ خورده و به سمت پایین می‌باشد. گل‌های آن مجتمع به صورت خوشه‌های متعدد، سفید یا گلی رنگ و خوشبو و میوه‌اش به صورت پوشینه، چهارخانه‌ای، مدور و محتوی دانه‌های هرمی شکل متعدد است.  

طبیعت برگ حنا:

طبق نظر حکمای طب سنتی طبیعت آن سرد و خشک و عده‌ای نیز طبیعت آن را گرم و خشک می‌دانند.

رویش جغرافیایی:

در اغلب نواحی گرم و مرطوب کشورها خصوصاً در کشورهای آفریقایی، آسیایی و در مناطقی از جنوب و جنوب شرقی ایران کاشته می‌شود.

ترکیبات شیمیایی و مواد موجود در برگ حنا:

گلوکوزید، ماده‌ی رنگی لاوسون، هنوتانیک اسید و غیره در آن تشخیص داده شده است.

بخش مورد استفاده:

برگ. در ضمن پوست، گل، ریشه و دانه درختچه حنا نیز خواص دارویی دارند.

نحوه مصرف:

برگ‌ها به صورت پودر شده بیشتر به منظور رنگ کردن مو مورد استفاده قرار می‌گیرند. در ضمن حنا در صنایع مختلف (رنگ کردن پشم، چرم، چوب و غیره) نیز کاربرد دارد.

نکته:

برگ درختچه‌ی حنا یا پودر آن در استعمال داخلی کاربرد دارد لذا به دلیل سمّی بودن برگ یا پودر برگ (حنا) از ذکر خواص درمانی آن خودداری شده است و تنها کاربرد آن در استعمال خارجی توضیح داده شده است.

خواص درمانی پودر برگ (حنا):

در استعمال خارجی تقویت کننده پوست و پیازموها، جلوگیری کننده از عرق زیاد، برطرف کننده بوی بد پاها، ضد قارچ مخصوصاً قارچ کچلی و ضد باکتری می‌باشد. در ضمن برای بیماری‌های ناخن، زخم و سوزش لای انگشتان، خون مردگی و ضرب‌خوردگی عضلات، ترک‌خوردگی پوست بخصوص دست و پا، ناراحتی‌های پوستی، جوش و کورک، شوره سر و جذام نیز مفید است. حنا بهترین ماده برای رنگ کردن موهای سر زنان و مردان و برای برنزه کردن پوست نیز از آن استفاده می‌شود. مالیدن حنا بر سر و کف پاها تقویت کننده بینایی است. حنا به صورت پرده‌ای مانع تأثیر اشعه خورشید بر روی پوست بدن می‌شود. ضماد حنا درست شده با پی التیام بخش زخم گوشه ناخن‌ها می‌باشد.

خواص درمانی برگ تازه درختچه‌ی حنا:

ضماد برگ‌های تازه درختچه‌ی حنا در موارد سوزش کف پا که ناشی از کمبود ویتامین B است نافع و از آن برای رفع ناراحتی‌های پوست مثل جوش، کورک و زخم‌های ختنه و روماتیسم استفاده می‌شود. مرهم برگ‌های حنا التیام‌بخش زخم‌ها، ضرب‌خوردگی و خون‌مردگی و نرم کننده زخم‌هایی که لایه ضخیمی روی آن را پوشانده است می‌باشد و برای رفع عفونت چرکی نرمه بندِ دور انگشت دست و سایر بیماری‌های ناخن و همچنین برای رفع هرپس استفاده می‌شود. جوشانده برگ‌های حنا به صورت غرغره برای رفع پیله دندان مؤثر است. ضماد برگ یا پودر حنا برای ناراحتی‌های بیضه و سردرد نافع است. شست‌وشوی پوست با آب دم کرده برگ حنا برای سوختگی آتش مفید می‌باشد و مالیدن آن برای ورم‌های گرم که زردآب از آن خارج می‌شود نافع است.

خواص درمانی ریشه درختچه‌ی حنا:

ریشه به صورت دم کرده ادرارآور، قبض کننده، نرم کننده سینه، برطرف کننده ترشحات سوزاکی مهبل و برای برونشیت مفید می‌باشد. پودر شده ریشه به صورت ضماد معالج جوش و کورک سر بچه‌ها است.

خواص درمانی میوه درختچه‌ی حنا:

پودر میوه‌های خشک شده حنا به صورت ضماد رفع کننده خارش پوست می‌باشد.

خواص درمانی گل درختچه‌ی حنا:

گل‌ها به صورت دم کرده خواب‌آور و برای سردرد و خشک کردن رطوبت‌ها مفید می‌باشند. روغن گل گرم و محلل، مقوی مو، روشن کننده پوست، درخشان کننده رنگ چهره و برای رفع جرب بسیار مفید است.

تذکر:

به دلیل سمّی بودن مصرف خوراکی پودر حنا ممنوع و مصرف بیش از ده گرم آن خطرناک و مرگ‌آور می‌باشد. استفاده خوراکی از پودر حنا برای خانم‌های باردار ممنوع و در صورت استفاده سبب سقط جنین می‌شود.
منبع مقاله :
صانعی، صمصام؛ (1395)، طبّ الصمصام -آشنایی با بیش از 400 نوع از گیاهان دارویی- (جلد دوم)، تهران: انتشارات حافظ نوین، چاپ اول.